توسط : صعود به دماوند، بلندترین قله ایران و خاورمیانه، برای بسیاری از کوهنوردان و طبیعت‌گردان یک رویاست. اما این رویا اگر با آمادگی ناکافی همراه باشد، می‌تواند به تجربه‌ای سخت و حتی خطرناک تبدیل شود. اگر در حال برنامه‌ریزی برای اولین صعود به دماوند هستید، این مقاله برای شماست. در این مقاله به نقل از کارشناسان موج کوه به ارایه مهمترین نکات پرداخته ایم.
۱. دماوند را دست‌کم نگیرید
با ارتفاع ۵۶۱۰ متر، دماوند یک قله تمام‌عیار در کلاس کوه‌های بلند محسوب می‌شود. شرایط جوی نامطمئن، خطرات ارتفاع‌زدگی، بادهای شدید و بارش برف در هر فصلی ممکن است شما را غافلگیر کند. حتی اگر از قبل تجربه کوهنوردی در ارتفاعات ۳ تا ۴ هزار متری دارید، آمادگی برای دماوند یک سطح بالاتر است.
۲. فصل مناسب را انتخاب کنید
بهترین فصل صعود به دماوند از اواسط تیر تا اواسط شهریور است. در این بازه، بیشترین پایداری آب‌و‌هوایی و کم‌ترین خطر یخ‌زدگی وجود دارد. صعود در بهار و پاییز برای تازه‌کارها توصیه نمی‌شود، مگر با راهنمای حرفه‌ای و تجهیزات فنی.
۳. مسیر جنوبی را انتخاب کنید
برای اولین‌بار، بهترین مسیر صعود، مسیر جنوبی دماوند است. این مسیر هم از نظر زیرساخت (پناهگاه بارگاه سوم)، هم از نظر شیب و مسیر‌یابی برای مبتدی‌ها مناسب‌تر است. طول مسیر از گوسفندسرا تا قله حدود ۱۴ کیلومتر است که معمولاً طی دو روز طی می‌شود.
۴. تمرین ارتفاع‌زدگی را جدی بگیرید
حتی کوهنوردان باتجربه هم در دماوند ممکن است دچار ارتفاع‌زدگی شوند. حداقل ۲ تا ۳ صعود به قله‌های ۴۰۰۰ متری مانند توچال، کلون بستک یا آزادکوه قبل از دماوند انجام دهید. تمرین‌های ایستگاهی، خواب در ارتفاع و رعایت اصل صعود تدریجی بسیار کمک‌کننده‌اند.
۵. برنامه‌ریزی ۳ روزه داشته باشید
یک برنامه ایده‌آل برای صعود به دماوند به‌صورت زیر است:
- روز اول: رسیدن به گوسفندسرا (۳۰۰۰ متر) و صعود تا بارگاه سوم (۴۲۰۰ متر)، اقامت در کمپ یا پناهگاه.
- روز دوم: استراحت، پیاده‌روی ارتفاعی تا ۴۶۰۰ متر و بازگشت به بارگاه برای هم‌هوایی.
- روز سوم: صعود به قله و بازگشت به گوسفندسرا.
این برنامه باعث کاهش ریسک ارتفاع‌زدگی می‌شود و شانس موفقیت را بالا می‌برد.
۶. کفش مناسب کوهنوردی تهیه کنید
یکی از مهمترین تجهیزات شما کفش کوهنوردی است. کفشی که ساق‌دار، ضدآب، سبک و مناسب سنگ‌ریزه‌ها و شیب زیاد باشد. از برندهایی مثل اسکارپا، لاسپورتیوا، بورئال، سالومون یا مدل‌های ایرانی معتبر مثل «نوآ» استفاده کنید. کفش نو را حتماً چند بار در مسیرهای سبک امتحان کرده باشید. کفش نوا NOWA مدل سهند یکی از گزینه های مناسب برای فصول معمول سال محسوب می شود.
۷. لباس را لایه‌ای انتخاب کنید
لباس شما باید شامل لایه‌های زیر باشد:
- لایه اول: لباس نخی یا الیاف مصنوعی برای دفع تعریق
- لایه دوم: گرم‌کن پلار یا بافت
- لایه سوم: کاپشن گورتکس یا ضدباد
همچنین دستکش، کلاه گرم، عینک آفتابی با UV400، و کرم ضدآفتاب فراموش نشود. کاپشن تک پوش طرح North Face 5609 یکی از نمونه هایی است که به عنوان عایق رویی می توانید استفاده کنید.
۸. کیسه‌خواب و چادر باکیفیت همراه داشته باشید
اگر قصد چادرزدن دارید، یک کیسه‌خواب با دمای راحتی تا منفی ۵ و چادری سبک اما مقاوم در برابر باد ضروری است. در بارگاه سوم، بادهای شدید و دمای زیر صفر حتی در تابستان معمول است. چادرهایی از برند نیچرهایک، کله‌گاوی، یا هاسکی مناسب هستند.
۹. تغذیه در ارتفاع را جدی بگیرید
در ارتفاع، اشتها کم می‌شود ولی بدن نیاز بیشتری به انرژی دارد. وعده‌های غذایی سبک، پرکالری و راحت‌الهضم مثل مغزها، خرما، پودر پروتئین، شکلات‌های انرژی‌زا و غذاهای آماده مناسب‌ترند. حتماً وعده شام را بعد از رسیدن به بارگاه سوم کامل بخورید.
۱۰. آب کافی و تصفیه داشته باشید
در مسیر دماوند، تنها منبع آب اطمینان‌بخش، چشمه آب در گوسفندسراست. از بارگاه سوم به بالا، ممکن است مجبور شوید برف را ذوب کنید. بنابراین:
- همراه داشتن ۲ تا ۳ لیتر آب
- قرص یا فیلتر تصفیه آب
- یا اجاق و ظرف برای ذوب برف کاملاً ضروری است.
۱۱. زمان‌بندی درست برای روز قله
در روز صعود به قله، طلایی‌ترین اصل زمان‌بندی است. پیشنهاد می‌شود:
- بیدارباش: ساعت ۴ صبح
- حرکت: بین ۴:۳۰ تا ۵ صبح
- رسیدن به قله: حداکثر تا ساعت ۱۲ ظهر
- بازگشت به بارگاه: تا ۱۵ یا ۱۶ عصر
بادهای دماوند از ظهر به بعد به‌طور ناگهانی شدید می‌شوند و مه غلیظ می‌تواند مسیر را مخدوش کند. حرکت در تاریکی یا مه بدون GPS بسیار خطرناک است.
۱۲. علائم ارتفاع‌زدگی را بشناسید
ارتفاع‌زدگی در دماوند بسیار رایج است. علائم شامل:
- سردرد
- حالت تهوع
- ضعف و خواب‌آلودگی
- تنگی نفس
- از دست دادن تعادل
در صورت مشاهده این علائم در خود یا همراهان، بهترین اقدام توقف صعود و بازگشت به ارتفاع پایین‌تر است. هیچ قله‌ای ارزش به‌خطر انداختن جان را ندارد.
۱۳. مسیر برگشت را جدی بگیرید
صعود سخت است، اما برگشت خطرناک‌تر. بسیاری از آسیب‌ها در هنگام برگشت و به‌دلیل خستگی یا سهل‌انگاری رخ می‌دهند. هنگام فرود:
- پاها را محکم در زمین بگذارید
- سرعت کنترل‌شده داشته باشید
- در مناطق شن‌اسکی، از سر خوردن ناگهانی اجتناب کنید
- از باتوم استفاده کنید تا فشار روی زانوها کمتر شود
۱۴. هوشیاری در مقابل گوگرد و دهانه قله
دهانه قله دماوند پر از بخارهای گوگردی است که تنفس آن می‌تواند باعث سرگیجه یا حتی خفگی شود. هنگام عکس‌گرفتن در قله:
- حتماً باد را در پشت خود داشته باشید
- مدت‌زمان حضور در دهانه را محدود کنید
- در صورت سردرد شدید، سریعاً پایین بیایید
همچنین فاصله خود را با دهانه حفظ کنید چون لبه‌های قله شکننده است و احتمال فروریختن دارد.
۱۵. پس از بازگشت، بدن‌تان را بازسازی کنید
صعود به دماوند فشار زیادی به بدن وارد می‌کند. پس از بازگشت:
- دو روز کامل استراحت کنید
- مصرف آب و مواد معدنی را افزایش دهید
- کشش عضلانی، ماساژ و حمام آب گرم مفید است
- خواب کافی و وعده غذایی مغذی به بازسازی عضلات کمک می‌کند
جمع‌بندی: صعود موفق یعنی آمادگی، نه زور
دماوند یک کوه افسانه‌ای‌ست؛ نه فقط به خاطر ارتفاع و عظمتش، بلکه به‌خاطر تجربه‌ای که به کوهنوردان می‌آموزد. تجربه اولین صعود به این قله می‌تواند به‌یادماندنی‌ترین خاطره زندگی شما باشد، اگر با برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری همراه باشد.
پیشنهاد می‌کنیم قبل از صعود، شرایط هوا را از منابع معتبر چک کنید، نقشه GPS مسیر را ذخیره داشته باشید، و در صورت امکان با گروه‌های باتجربه یا راهنما همراه شوید.
در پایان، به یاد داشته باشید: صعود موفق، صعودی است که با سلامت کامل بازگردید؛ حتی اگر به قله نرسیده باشید.
