ژانر مافیایی، همچون ژانر وسترن، هرگز از مد نمیافتد. از زمان ساخت اولین فیلم گانگستری در سال ۱۹۱۲، هیچکس تصور نمیکرد که این ژانر تا یک قرن بعد هم به حیات خود ادامه دهد.
دهه ۲۰ میلادی، دوران رکود بزرگ آمریکا فرا رسید. بیثباتی اقتصادی، اجتماعی و جرایم سازمانیافته، کشور را فرا گرفته بود. سرمایهگذاری در هیچ زمینهای امکانپذیر نبود و شرایط وخیمی بر جامعه حاکم بود. در این دوره بود که فیلمهای مافیایی، متأثر از شرایط اجتماعی و سیاسی، به طور جدی وارد چرخه تولید شدند.
در ابتدا، فیلم های مافیایی در ژانر جنایی دستهبندی میشدند، تا اینکه هویت مستقلی پیدا کردند. دستهبندیهای خلافکاران با نام “خانواده”، جنایتهای سازمانیافته، استفاده از مطبوعات، سرقتهای گروهی، قاچاق و فروش مواد مخدر، از جمله المانهایی بودند که در این فیلمها به چشم میآمدند و در هر اثر تکرار میشدند.
با افزایش محبوبیت این فیلمها و استفاده از داستانها و شخصیتهای واقعی، هالیوود به دلیل ترس از تشویق مردم به پیوستن به این تشکیلات در دوران رکود اقتصادی، سانسورهایی را اعمال کرد.
فیلمهای مافیایی همواره از واقعیتهای جامعه الهام گرفتهاند و این رویکرد تا به امروز ادامه دارد. در این فهرست، به معرفی و بررسی تعدادی از بهترین فیلم های مافیایی و گانگستری پرداختهایم.
فیلم پدرخوانده (۱۹۷۲)
پدرخوانده (به انگلیسی: The Godfather) فیلمی جنایی محصول سال ۱۹۷۲ به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا است که او فیلمنامهاش را به همراه ماریو پوزو نوشته است. این فیلم بر پایهٔ رمانی به همین نام نوشتهٔ پوزو ساخته شده است که پرفروشترین رمان سال ۱۹۶۹ میلادی بود. در این فیلم مارلون براندو، آل پاچینو، جیمز کان، ریچارد اس. کاستلانو، رابرت دنیرو، جان مارلی، استیون مکهیل، ریچارد کونته، آل لتیری و جیمز گاندولفینی بازی میکنند.
داستان فیلم:
فیلم داستان خانواده کورلئونه، یکی از قدرتمندترین خانوادههای مافیایی در نیویورک را روایت میکند. ویتو کورلئونه (مارلون براندو)، پدرخوانده خانواده، در تلاش است تا امپراتوری جنایتکارانه خود را حفظ کند و در عین حال، پسر کوچکترش، مایکل (آل پاچینو)، را از دنیای خطرناک مافیا دور نگه دارد.
اما زمانی که ویتو مورد سوءقصد قرار میگیرد، مایکل مجبور میشود برای انتقام و حفظ خانواده قدم به دنیای مافیا بگذارد.
جوایز و افتخارات:
- ۳ جایزه اسکار: بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای مارلون براندو و بهترین فیلمنامه اقتباسی
- ۹ نامزدی اسکار: بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای جیمز کان، بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای مورین استپلتون، بهترین موسیقی متن، بهترین فیلمبرداری، بهترین تدوین، بهترین طراحی صحنه و بهترین طراحی لباس
- جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم درام
- جایزه بفتا بهترین فیلم
نقد فیلم:
پدرخوانده به عنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود. این فیلم به خاطر داستان حماسی، بازیهای فوقالعاده، کارگردانی بینظیر و فیلمنامه قدرتمندش مورد تحسین منتقدان و تماشاگران قرار گرفته است.
پدرخوانده در زمان اکران خود به یک موفقیت بزرگ تجاری تبدیل شد و در گیشه بیش از ۲۵۰ میلیون دلار فروش داشت. این فیلم همچنین در فهرست ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما به انتخاب انستیتوی فیلم آمریکا قرار دارد.
فیلم لنسکی (2021)
لنسکی فیلمی درام و جنایی محصول سال 2021 به کارگردانی ایتان راکاوی و با بازی هاروی کایتل، سم ورثینگتون، جان ماگارو، مینکا کلی و دیوید اویدئو لوئیس است. این فیلم به روایت داستان زندگی مایر لانسکی، یکی از قدرتمندترین گانگسترهای تاریخ آمریکا میپردازد.
داستان فیلم:
فیلم لنسکی در سالهای پایانی زندگی لانسکی روایت میشود، زمانی که او به بازپرسان فدرال درباره فعالیتهای جنایتکارانه خود در طول چندین دهه میپردازد. این فیلم به مرور گذشته لانسکی، از دوران کودکی فقیرانهاش در روسیه تا تبدیل شدن به یکی از اعضای ارشد سندیکای جنایت ملی میپردازد.
نقد فیلم:
لنسکی مورد استقبال منتقدان قرار گرفت و به خاطر بازیها، کارگردانی و فیلمنامهاش مورد تحسین قرار گرفت. بسیاری از منتقدان این فیلم را به عنوان یکی از بهترین فیلمهای بیوگرافی گانگستری در سالهای اخیر معرفی کردهاند.
فیلم رفقای خوب (۱۹۹۰)
رفقای خوب (به انگلیسی: Goodfellas) فیلمی جنایی به کارگردانی مارتین اسکورسیزی، محصول سال ۱۹۹۰ است. این فیلم بر اساس کتابی به نام Wiseguy (اصطلاح عامیانهای که به اعضای مافیا میگفتند) نوشتهٔ نیکولاس پیلگی، گزارشگر جنایی نیویورک ساخته شدهاست. در این فیلم رابرت دنیرو، ری لیوتا، جو پشی، لورن برادکو، پل سوروینو و رالف مدینا بازی میکنند.
داستان فیلم:
فیلم داستان هنری هیل (ری لیوتا)، یک گانگستر ایرلندی-آمریکایی را روایت میکند که از دوران کودکی آرزوی پیوستن به مافیا را داشته است. هنری در نهایت به خانواده مافیایی لوچزی میپیوندد و در کنار جیمی کانوالی (رابرت دنیرو) و تامی دِویتو (جو پشی) به فعالیتهای جنایتکارانه مشغول میشود.
اما با گذشت زمان، هنری به تدریج از دنیای مافیا و خشونتهای آن ناامید میشود و تصمیم میگیرد برای نجات جان خود و خانوادهاش، با افبیآی همکاری کند.
جوایز و افتخارات:
- ۱ جایزه اسکار: بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای جو پشی
- ۶ نامزدی اسکار: بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه اقتباسی، بهترین تدوین، بهترین فیلمبرداری و بهترین طراحی صحنه
- جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم درام
- جایزه بفتا بهترین فیلم
نقد فیلم:
رفقای خوب به عنوان یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما شناخته میشود. این فیلم به خاطر داستان جذاب، بازیهای فوقالعاده، کارگردانی بینظیر و فیلمنامه قدرتمندش مورد تحسین منتقدان و تماشاگران قرار گرفته است.
رفقای خوب در زمان اکران خود به یک موفقیت بزرگ تجاری تبدیل شد و در گیشه بیش از ۲۴۰ میلیون دلار فروش داشت. این فیلم همچنین در فهرست ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما به انتخاب انستیتوی فیلم آمریکا قرار دارد.
فیلم گانگستر آمریکایی (۲۰۰۷)
گانگستر آمریکایی (به انگلیسی: American Gangster) فیلمی درام جنایی محصول سال ۲۰۰۷ به کارگردانی ریدلی اسکات و نویسندگی استیون زائیلیان است. این فیلم بر اساس داستانی واقعی از زندگی فرانک لوکاس، قاچاقچی مواد مخدر مشهور، و ریچارد رابرتز، پلیس مبارزه با مواد مخدر ساخته شده است. در این فیلم دنزل واشنگتن، راسل کرو، جیمی فاکس، جوآن آلن، تد لواین، گرت دیلاهانت و اماندا بروت بازی میکنند.
داستان فیلم:
فیلم داستان فرانک لوکاس (دنزل واشنگتن) را روایت میکند که در دهههای ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی به یکی از بزرگترین قاچاقچیان مواد مخدر در نیویورک تبدیل میشود. لوکاس با استفاده از روشهای ابتکاری و خلاقانه، امپراتوری قدرتمندی را برای خود بنا میکند و به عنوان “شاه هروئین” شناخته میشود.
در همین حال، ریچارد رابرتز (راسل کرو)، یک پلیس مبارزه با مواد مخدر، مصمم است که لوکاس را دستگیر کند و به فعالیتهای جنایتکارانه او پایان دهد. رابرتز به همراه تیمی از ماموران فدرال، تحقیقات گستردهای را آغاز میکند و در نهایت موفق میشود لوکاس را به دام بیندازد.
جوایز و افتخارات:
- ۲ نامزدی اسکار: بهترین بازیگر نقش اول مرد برای دنزل واشنگتن و بهترین طراحی لباس
- ۶ نامزدی گلدن گلوب: بهترین فیلم درام، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای دنزل واشنگتن، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای راسل کرو، بهترین فیلمنامه و بهترین موسیقی متن
- جایزه بفتا بهترین بازیگر نقش اول مرد برای دنزل واشنگتن
نقد فیلم:
گانگستر آمریکایی مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و به خاطر داستان جذاب، بازیهای فوقالعاده، کارگردانی بینظیر و موسیقی متن قدرتمندش مورد تحسین قرار گرفت.
فیلم تحلیلش کن (Analyze This)
تحلیلش کن (به انگلیسی: Analyze This) فیلمی کمدی-جنایی محصول سال ۱۹۹۹ به کارگردانی هال اشبی و نویسندگی هارولد رامیز و کنت لهرر است. در این فیلم رابرت دنیرو، بیلی کریستال، لیسا کودرو، چاز پالمینتری، ریچارد کین، جیمز گاندولفینی و جوئی دیسانتیس بازی میکنند.
داستان فیلم:
فیلم داستان پل ویتزی (رابرت دنیرو)، یک گانگستر نیویورکی را روایت میکند که به دلیل حملات عصبی به روانپزشک جیکوب مالفیانو (بیلی کریستال) مراجعه میکند.
مالفیانو در ابتدا از معالجه ویتزی خودداری میکند، اما در نهایت به دلیل اصرار همسرش و نیاز به پول، این کار را قبول میکند.
با گذشت زمان، مالفیانو به تدریج با ویتزی و دنیای تاریک او آشنا میشود و به او کمک میکند تا با مشکلات روانی خود کنار بیاید.
در همین حال، ویتزی نیز به مالفیانو در حل مشکلات زناشوییاش کمک میکند و این دو به طور غیرمنتظرهای به دوستانی صمیمی تبدیل میشوند.
جوایز و افتخارات:
- ۳ نامزدی جایزه گلدن گلوب: بهترین فیلم موزیکال یا کمدی، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای رابرت دنیرو و بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای بیلی کریستال
نقد فیلم:
تحلیلش کن مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و به خاطر داستان طنز و سرگرمکننده، بازیهای فوقالعاده، کارگردانی بینظیر و فیلمنامه هوشمندانهاش مورد تحسین قرار گرفت. این فیلم در زمان اکران خود به یک موفقیت بزرگ تجاری تبدیل شد و در گیشه بیش از ۱۵۰ میلیون دلار فروش داشت.
فیلم مرد ایرلندی (The Irishman)
مرد ایرلندی (به انگلیسی: The Irishman) فیلمی حماسی جنایی محصول سال ۲۰۱۹ به کارگردانی مارتین اسکورسیزی و نویسندگی استیون زایلیان است. این فیلم بر اساس رمانی به نام شنیدهام خانهها را رنگ میکنی اثر چارلز برنت نوشته شده است. در این فیلم رابرت دنیرو، آل پاچینو، جو پشی، استیون گراهام، ری لیوتا، بابی کاناواله، جرمی رنر، جاش برولین، آنا پاکوین و مارک رافلو بازی میکنند.
داستان فیلم:
فیلم داستان فرانک شیران (رابرت دنیرو) را روایت میکند که یک راننده کامیون است که در دهههای ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی برای خانواده جنایی بوفالینو کار میکرد. شیران در طول سالها، به یکی از مورد اعتمادترین قاتلان مافیایی تبدیل میشود و در ترور بسیاری از افراد، از جمله جیمی هوفا (آل پاچینو)، رهبر اتحادیه کارگری Teamsters، نقش دارد.
جوایز و افتخارات:
- ۱۰ نامزدی جایزه اسکار: بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلمنامه اقتباسی، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای رابرت دنیرو، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای آل پاچینو و جو پشی، بهترین تدوین، بهترین فیلمبرداری، بهترین طراحی لباس و بهترین موسیقی متن
- ۵ نامزدی گلدن گلوب: بهترین فیلم درام، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد برای رابرت دنیرو، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای آل پاچینو و بهترین موسیقی متن
نقد فیلم:
مرد ایرلندی مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و به خاطر داستان حماسی، بازیهای فوقالعاده، کارگردانی بینظیر و فیلمنامه قدرتمندش مورد تحسین قرار گرفت. این فیلم در زمان اکران خود به یک موفقیت بزرگ تجاری تبدیل شد و در گیشه بیش از ۳۷۰ میلیون دلار فروش داشت.
فیلم جدامانده (The Departed)
جدامانده (The Departed) یک فیلم جنایی محصول سال ۲۰۰۶ به کارگردانی مارتین اسکورسیزی و با بازی لئوناردو دیکاپریو، مت دیمون، مارک والبرگ و جک نیکلسون است. این فیلم بازسازی فیلم هنگ کنگی به نام «استراق سمع» (Infernal Affairs) محصول سال 2002 است، اما با داستانی که در بوستون آمریکا روایت میشود.
داستان فیلم:
فیلم جدامانده داستان دو جاسوس را روایت میکند که هویتشان لو رفته است. از یک طرف، ویلیام کاستیگان (لئوناردو دیکاپریو)، پلیس مخفی است که در گروه خلافکاران فرانک کاستلو (جک نیکلسون)، رئیس مافیای ایرلندی نفوذ کرده است. از طرف دیگر، کالین سالیوان (مت دیمون)، مجرمی است که به عنوان جاسوس در اداره پلیس ایالتی ماساچوست نفوذ کرده است.
هر دوی آنها در تلاشند تا هویت واقعی خود را پنهان نگه دارند و در عین حال، ماموریت خود را به سرانجام برسانند. این دو بیخبر از هویت یکدیگر، در مسیری پر از خطر و تعلیق قرار میگیرند.
جوایز و افتخارات:
- ۴ جایزه اسکار: بهترین فیلم، بهترین کارگردانی برای مارتین اسکورسیزی، بهترین فیلمنامه اقتباسی و بهترین تدوین
- دیگر نامزدیهای اسکار: بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای مارک والبرگ، بهترین صداگذاری
نقد فیلم:
جدامانده مورد تحسین گسترده منتقدان قرار گرفت و به خاطر کارگردانی بینظیر اسکورسیزی، بازیهای درخشان بازیگران، فیلمنامه هیجانانگیز و فضاسازی نفسگیر مورد ستایش قرار گرفت. این فیلم در گیشه نیز به موفقیت بزرگی دست یافت و توانست فروش قابل توجهی را کسب کند.